ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΜΟΥ ΒΑΝΕΣΑ

 

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

    Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν όλο καί περισσότερο οι φωνές των γυναικών που καταγγέλουν,έστω καί μετά από χρόνια,τη σεξουαλική επίθεση καί παρενόχληση που δέχθηκαν από άνδρες του περίγυρού τους. Από καθηγητές καί συγγενείς έως συναδέλφους καί προϊσταμένους τους. Το κίνημα #MeToo βοήθησε σε μεγάλο βαθμό γυναίκες με θάρρος καί γενναιότητα ψυχής να βγούν έξω καί να εκφράσουν όλα όσα τις καταπιέζαν ψυχικά καί σωματικά. Οι υποστηρίκτριες -κυρίως γυναίκες- του κινήματος διαρκώς αυξάνονται με σκοπό την καταπολέμηση έως καί την ολική εξάλειψη της σεξουαλικής βίας καί της παραδειγματικής τιμωρίας των ενόχων. Με αφορμή αυτό,η συγγραφέας κυρία Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ προβαίνει στη συγγραφή του πρώτου της βιβλίου,με τίτλο ''Σκοτεινή μου Βανέσα'' που κυκλοφορεί στη χώρα μας από τις εκδόσεις Ψυχογιός καί σήμερα σας το παρουσιάζω μέσα από το blog μου.

   Κακά τα ψέματα,η άσκηση σεξουαλικής βίας από τους άνδρες προς τις γυναίκες είναι κάτι το οποίο συμβαίνει,δυστυχώς,πολλά χρόνια καί έγκειται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο η εκάστοτε οικογένεια καί κατ'επέκταση η κοινωνία στο σύνολό της ''γαλουχίζει'' τους άνδρες καί προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο επιτρέπεται να φέρονται,μα καί τη θέση της γυναίκας μέσα σε αυτήν. Για να είμαι σωστή,δεν αναφέρομαι στον απανταχού ανδρικό πληθυσμό,αλλά σε μία συγκεκριμένη μερίδα αυτών. Έχω την απόλυτη πεποίθηση πως τα πάντα ξεκινούν από την οικογένεια καί τον τρόπο με τον οποίο ανατρέφει τα παιδιά της. Οι γονείς έχουν μεγάλο ποσοστό ευθύνης καί οφείλουν να διδάξουν τα ορθά πράγματα καί συμπεριφορές στα παιδιά τους. Να τους επισημάνουν τόσο τα καλά,όσο καί τα κακά. Να μάθουν τον σεβασμό προς όλους τους ανθρώπους,στη συγκεκριμένη περίπτωση,ανεξαιρέτως φύλου. Άν δεν υπάρχουν οι σωστές βάσεις,η πορεία τους δεν προμηνύεται ομαλή καί αυτό έχει αντίκτυπο στις σχέσεις τους με το αντίθετο φύλο κι όχι μόνο.

    Το παγκόσμιο κίνημα #MeToo ήρθε να ταράξει τα φαινομενικά γαλήνια νερά,να ταρακουνήσει καί να ξεβολέψει από τις αναπαυτικές θέσεις λίγο έως πολύ όλους κι όλες εμάς. Γιατί το γεγονός πως δεν έχουμε βιώσει εμείς κάτι ανάλογο,δεν αναιρεί την αλήθεια πολλών γυναικών εκεί εξώ. Μη θεωρείτε πως δεν μας αφορά. Κάνετε λάθος. Μας αφορά περισσότερο απ'ό,τι νομίζετε. Οποιαδήποτε γυναίκα εκεί έξω είναι ένα εν δυνάμει θύμα σεξουαλικής επίθεσης καί κακοποίησης. Γι'αυτό μην κλείνετε τα μάτια μπροστά στο πρόβλημα. Ορθώστε το ανάστημά σας καί πολεμήστε το. Να θυμάστε ότι η φωνή σας είναι η δύναμή σας. Μην επιτρέψετε ποτέ σε κανέναν καί σε τίποτα να σας φιμώσει. 

   Εύλογα θα γεννηθεί στο μυαλό σας η σκέψη γιατί να συμβαίνει αυτό τώρα καί να παίρνει τόσο μεγάλες διαστάσεις. Θα σας απαντήσω αμέσως. Η κοινωνία μας,αν καί αρέσκεται να αυτοαποκαλείται σύγχρονη,σε πολλά έχει μείνει πίσω. Όμως,έφτασε η ώρα να αλλάξει αυτό. Είμαστε σε μία καίρια,δεκτική,κατασταλαγμένη καί ώριμη φάση για να δεχθούμε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα καί ότι επιβάλλεται να βρεθεί μία οριστική λύση. Οι γυναίκες πλέον μπορούν να μιλούν χωρίς τον φόβο του στιγματισμού καί του κοινωνικού αποκλεισμού. Κι αυτό γιατί μέχρι πρότεινος υπήρχε μία λανθασμένη στάση της κοινωνίας απέναντι στα θύματα. Αντί να στέκονται δίπλα τους,τις κατηγορούσαν άμεσα,ή,έμμεσα πως εκείνες έφταιγαν για ό,τι συνέβη. Πόσο κοντόφθαλμη καί διεστραμμένη ως σκέψη; 

    ''ΕΙΧΕ ΑΠΛΩΣ ΤΗΝ ΑΤΥΧΙΑ ΝΑ ΜΕ ΕΡΩΤΕΥΤΕΙ. ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕ ΣΑΝ ΤΕΡΑΣ. Η Βανέσα Γουάι ήταν δεκαπέντε ετών όταν τα έφτιαξε με τον καθηγητή της των αγγλικών. Τώρα, στα τριάντα δύο της, κι ενώ το κίνημα του #MeToo ξεσκεπάζει το ένα μετά το άλλο τα σεξουαλικά εγκλήματα πανίσχυρων ανδρών, μια άλλη παλιά μαθήτρια του Τζέικομπ Στρέιν τον κατηγορεί για σεξουαλική κακοποίηση. Η Βανέσα ακούει συγκλονισμένη το νέο. Πιστεύει ακόμη πως η δική της σχέση με τον Στρέιν δεν ήταν κακοποίηση, αλλά έρωτας. Είναι σίγουρη γι’ αυτό. Μπορεί τώρα να απορρίψει την πρώτη της αγάπη χωρίς να απορρίψει τον ίδιο τον έφηβο εαυτό της; Να δεχτεί πως ο άντρας που την καθόρισε ήταν κάτι άλλο από αυτό που πίστευε ως τώρα; Και πως ίσως η ίδια δεν ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής του, αλλά ένα από τα πολλά θύματά του;''(Περίληψη οπισθοφύλλου)

   Η συγγραφέας με πολλή προσοχή καί λεπτούς χειρισμούς καταπιάνεται με ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει κατά πολύ σε παγκόσμιο επίπεδο πολλές έφηβες που έτυχε να έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από τους καθηγητές τους. Καί δε μιλάω για τις γλυκανάλατες ταινίες καί τηλεοπτικές σειρές όπου ο γοητευτικός,νεαρός καθηγητής ερωτεύεται την αθώα μαθήτριά του,με το κλισέ ''happy end''. Κάτι που με βρίσκει παντελώς αντίθετη ως γυναίκα. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να διδάσκει κι όχι να ερωτοτροπεί με την εκάστοτε μαθήτρια. Πόσο αρρωστημένο είναι όλο αυτό;

   Έχοντας διδαχθεί στη σχολή το μάθημα της παιδικής καί εφηβικής ψυχολογίας,καθ'όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης προσπάθησα να κατανοήσω τους λόγους που οδηγούν μία έφηβη να συνάψει ερωτική σχέση με έναν μεγαλύτερό της άνδρα. Τί της προσφέρει μία ανάλογη εμπειρία; Τί μπορεί να αναζητά από εκείνον; Πώς γίνεται να εθελοτυφλεί καί να πιστεύει ότι δεν υπάρχει κακοποίηση αλλά έρωτας πίσω από όλα αυτά; Κι από την άλλη μεριά,ένας ενήλικας,ώριμος άνδρας πώς δύναται να δεί ερωτικά μία μικρή κοπέλα που κάλλιστα θα μπορούσε να είναι κόρη του; Σίγουρα οι ειδικοί γνωρίζουν καί μπορούν να μας τα εξηγήσουν καλύτερα όλα αυτά. 

    Μη σας κάνει εντύπωση πως πολλά θύματα δε δέχονται πως είναι θύματα καί ότι ο εκάστοτε θύτης δεν φταίει κάπου καί τον υπερασπίζονται. Πολλές φορές τα θύματα δένονται συναισθηματικά με εκείνους καί δύσκολα αντιλαμβάνονται το κακό που τους έχουν κάνει. Είναι κι αυτή μία από τις κύριες αιτίες πως αρκετοί εκεί έξω δεν έχουν αντιμετωπίσει κατηγορίες καί δεν τους έχουν επιβληθεί ποινές. Δε δύναμαι να κατανοήσω τη στάση των θυμάτων,μα σε καμία των περιπτώσεων δε θα μπορούσα να τις κατηγορήσω. Η συμβουλή μου είναι οι γονείς -ειδικά όταν έχουν κορίτσια στην εφηβεία- να είναι δίπλα τους καί να τους μιλάνε,χωρίς να έχουν επικριτικό ύφος! Δείξτε τους εμπιστοσύνη για να σας εμπιστευτούν κι εκείνα με τη σειρά τους μετά.

    Ο λόγος της συγγραφέως είναι απλός καί κατανοητός. Χρησιμοποιεί γεμάτο λεξιλόγιο προσαρμοσμένο κάθε φορά στο πρόσωπο που μιλάει,γλαφυρές περιγραφές των εικόνων καί ρεαλιστικούς διαλόγους ανάμεσα στους ήρωες που προσδίδουν μία ζωντάνια σε όλο το κείμενο. Άν καί δεν έχουμε έναν ξεκάθαρο διαχωρισμό του κειμένου σε κεφάλαια,αλλά μία παράλληλη αφήγηση σε παρόν καί παρελθόν,πρόκειται για ένα καθηλωτικό,ανατριχιαστικό βιβλίο που διαβάζεται με μία ανάσα. Η συγγραφέας δεν αφήνει κενά σε κανένα σημείο του βιβλίου. Μέχρι καί την τελευταία του σελίδα θα έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα του παζλ καί θα μπορέσουμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα.

    Η άρτια σκιαγράφηση των χαρακτήρων των ηρώων καί η στάση τους μέσα στην υπόθεση από τη συγγραφέα είναι ένα από τα πιο αγαπημένα μου στοιχεία του βιβλίου. Θεωρώ πως έχει κάνει πολλή προσεκτική δουλειά ακόμη καί στις λεπτομέρειες. Από την περιγραφή των εξωτερικών χαρακτηριστικών τους έως καί τη διαμόρφωση των χαρακτήρων τους σε διάφορες ηλικιακές φάσεις. Παίρνει πότε το ρόλο της έφηβης κοπέλας,πότε της ενήλικης γυναίκας καί πότε του άνδρα πρωταγωνιστή με μία ευκολία καί φυσικότητα που -ας μου επιτραπεί η έκφραση- δεν ''κλωτσάει'' πουθενά στο μάτι των αναγνωστών.

   ''Ένα προκλητικό, εθιστικό βιβλίο για τη μνήμη και το τραύμα, την έξαψη της εφηβείας και τις λεπτές γραμμές ανάμεσα στη συναίνεση, τη συνενοχή και τη θυματοποίηση. Ένα βιβλίο-δυναμίτης, που δίκαια ειπώθηκε ότι χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εποχή.'' αναφέρει η περιγραφή του εξωφύλλου καί δεν θα μπορούσα να μη συμφωνήσω. Μέσα σε τρείς προτάσεις περιλαμβάνεται το νόημα όλου του βιβλίου. Γιατί σαφώς υπάρχουν όρια ανάμεσα στη συναίνεση,τη συνενοχή καί την τάση για θυματοποίηση. Αρκεί να είμαστε δεκτικοί/ες στο να τα διαχωρίσουμε καί να τα δούμε. Άλλο το να προβαίνω σε μία πράξη επειδή το έχω διαλέξει από μόνη μου με καθαρή σκέψη κι όχι επειδή έχω επηρεαστεί από κάποιον άλλον κι άλλο το να γίνομαι ακούσιο θύμα του. Με το να προστατεύουμε ένα θύτη κάνοντάς τον θύμα,γινόμαστε κι εμείς συνένοχοι/ες της πράξης του. 

   Εγώ το βιβλίο το ξεχώρισα,αν καί πολλές φορές δε σας το κρύβω πως ένιωθα έναν κόμπο στο στομάχι. Μία θηλιά που με έσφιγγε όλο καί πιο πολύ καί μου στερούσε το απαραίτητο οξυγόνο. Όχι γιατί ξαφνικά ανακάλυψα το τι συμβαίνει γύρω μου,μα γιατί ο κόσμος μπορεί να γίνει πολύ χειρότερος απ'όσο πιστεύω πως είναι... Το βιβλίο αξίζει να το αναζητήσετε καί να το διαβάσετε αν δεν το έχετε κάνει μέχρι τώρα. Θα σας προβληματίσει καί θα σας κάνει να δείτε πολλά πράγματα με άλλη οπτική.

                                                           Καλά σας αναγνώσματα!

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΚΕΪΤ ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΡΑΣΕΛ (KATE ELIZABETH RUSSELL)

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: My Dark Vanessa

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΙΠΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΨΥΧΟΓΙΟΣ