Διαβάζοντας ένα απόσπασμα από το βιβλίο ''Το Ψηφιδωτό και άλλες ιστορίες Πολέμου και Ειρήνης'' (εκδ. Ελκυστής)

Τίτλος: Το Ψηφιδωτό και άλλες ιστορίες Πολέμου και Ειρήνης

Συγγραφέας: Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου

Εκδόσεις: Ελκυστής

Από την ενότητα: Πικρό Ψωμί (Σελίδες 101-104)

Ακύμαντη θάλασσα

Αποφάσισα να δεχτώ την πρόσκληση του φίλου μου, να συμμετάσχω ως εθελοντής –πειραματόζωο– σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα μιας μεγάλης φαρμακευτικής εταιρείας. Άνεργοι και οι δύο μετά το τέλος των σπουδών μας, κάτι θέλαμε να κάνουμε, κάπως να βρούμε μια λύση για να ξεφύγουμε από την καθημερινή βαριεστημάρα και μελαγχολία που μας είχε καταλάβει το τελευταίο αυτό διάστημα. Η προσφορά: ταξίδι στη Νεκρά Θάλασσα, παραμονή σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο πέντε αστέρων, φαγητό δωρεάν και αρκετά γενναιόδωρο χαρτζιλίκι. Μόνη προϋπόθεση: να μην είσαι δεινός κολυμβητής και να αντέχεις την παρατεταμένη παραμονή στον ήλιο.

Λίγο το ’χεις; Πού και πότε άλλοτε θα μας δινόταν μια τέτοια ευκαιρία; Άσε που υπολογίζαμε και σε ακόλουθη προσφορά εργασίας από τους ίδιους, αν και κάτι τέτοιο δεν αναφερόταν στην αγγελία. Νεκρά Θάλασσα, λοιπόν, Θάλασσα του Αραβά, κατά την Παλαιά Διαθήκη. Μπαχρ Λουτ την ονόμαζαν οι Άραβες. Εκείνη η Μπαχρ Λουτ ήταν που έκαμψε και τους τελευταίους μου δισταγμούς και είπα το «ναι». Γιατί, όπως διάβασα στη Βικιπαίδεια, σημαίνει θάλασσα του Λωτ. Κάτι θυμόμουν ακόμη από το σχολείο για τον Λωτ, που γύρισε η γυναίκα του το κεφάλι –στα Σόδομα ήταν; Στα Γόμορρα;– κι έγινε στήλη άλατος.

Άρχισα πρώτα από τις πληροφορίες αυτές: Λωτ, γιος του Αρράν και ανιψιός του Αβραάμ. Αυτόν τον ενάρετο άνθρωπο αποφάσισε να σώσει ο Γιαχβέ πριν καταστρέψει τα Σόδομα και τα Γόμορρα στην κοιλάδα του Σιδδίμ. Του είπε ο Αβραάμ, ως εκπρόσωπος του Θεού, να πάρει τη γυναίκα και τις κόρες του και να φύγουν, διότι σκόπευε να καταστρέψει τις αμαρτωλές αυτές πόλεις, ρίχνοντας πάνω τους θειάφι και φωτιά. Τότε η γυναίκα του δεν άντεξε στον πειρασμό και γύρισε να κοιτάξει πίσω, οπότε μεταμορφώθηκε σε πέτρα.

Ναι, αλλά ήθελα επίσης να μάθω γιατί αυτή η τιμωρία των πόλεων, τι έκαναν που δυσαρέστησε και εξαγρίωσε τόσο τον Θεό τους; «Λόγω υπερηφανίας, πλησμονής άρτου και αφθονίας τρυφηλότητος», διαβάζω. Σκέφτηκα ότι το πρώτο και το τελευταίο δεν μας αφορούσαν· όσο για την πλησμονή άρτου, σε πεντάστερο θα καταλύαμε, σίγουρα θα υπήρχε πλησμονή, αλλά τέλος πάντων, θα έλεγα στον φίλο μου να μην το παρακάνουμε στο φαγοπότι, μόνο και μόνο επειδή θα μας προσφερόταν δωρεάν.

Δεινοί κολυμβητές δεν ήμασταν. Από τα βουνά της Ηπείρου ο φίλος δεν είχε μάθει ποτέ του να βουτά στα ορμητικά νερά του Άραχθου. Όσο για μένα, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, νησιώτης, από παραθαλάσσιο χωριό, ούτε να τσαλαβουτήσω στην ακρογιαλιά δεν ήθελα.

Θες γιατί η μάνα μου είχε χάσει το μικρό της αδέλφι στα ρηχά από ένα πελώριο κύμα – «θεριό», όπως έλεγε; Θες γιατί βρίσκαμε άλλα παιχνίδια πιο ενδιαφέροντα τότε; Μπάνιο δεν έμαθα.

Βρεθήκαμε ανάμεσα σε πολλούς άλλους στα γραφεία των εκπροσώπων της εταιρίας στην πρωτεύουσα και, ω του θαύματος, μας επέλεξαν πρώτους απ’ όλους. Υποψιάζομαι ότι έπαιξαν ρόλο τα πτυχία μας και η κορμοστασιά μας. Ηλιοκαμένοι και οι δύο, ο ένας απ’ τον βουνίσιο αέρα, ο άλλος από την αλμύρα της θάλασσας, και να ’μαστε στο αεροπλάνο της Ελ-Αλ. Μπίζνες κλας παρακαλώ, με συνοδό μια γοητευτική μεσόκοπη Ιορδανή, η οποία θα μας βοηθούσε και θα μας καθοδηγούσε σε όλη τη διάρκεια της παραμονής μας στην Ιορδανία, εκεί κοντά στα Σόδομα. Για το μόνο πράγμα όμως που δεν ήθελε να επεκταθεί σε λεπτομέρειες, ήταν το ερευνητικό πρόγραμμα στο οποίο θα παίρναμε μέρος. «Μην ξεχνάτε», έλεγε, «πως η Νεκρά Θάλασσα είναι το καλύτερο σπα στον κόσμο και εκεί η περιποίηση του δέρματος είναι σωστή επιστήμη».

Δεν το ξεχάσαμε ποτέ. Ούτε την πολυτελή διαβίωση στο ξενοδοχείο ούτε την πλησμονή άρτου, κατά τας Γραφάς. Όσο για το τοπίο, πράγματι, μοναδικό. Εφόσον, βέβαια, σου έμενε χρόνος διαθέσιμος για να το εξερευνήσεις. Η φαρμακευτική εταιρία δεν έκανε τόσα έξοδα για να περνάμε εμείς καλά και να γυρίζουμε στις βιβλικές περιοχές.

Πρωί-πρωί μπαίναμε στη θάλασσα και μέναμε εκεί ώρες ατέλειωτες, υπό το άγρυπνο βλέμμα της συνοδού κι ενός γιατρού, ο οποίος σε τακτά διαστήματα, μας έπαιρνε τον σφυγμό, μετρούσε την πίεσή μας, εξέταζε το πασαλειμμένο με ειδικές κρέμες κορμί και πρόσωπο και έδινε εντολή να ξαναμπούμε στο νερό. Μέχρι που έδυε ο ήλιος, ευτυχώς όχι πολύ αργά, όπως στην πατρίδα το καλοκαίρι.

Με μια περίεργη και ανεξήγητη κούραση από την ατέλειωτη ραστώνη, βγαίναμε το σούρουπο απ’ το νερό και το μόνο που σκεφτόμασταν ήταν το κρεβάτι. Τα πολυτελή εδέσματα μας έφερναν ναυτία. Πέφταμε για ύπνο, αλλά δεν ήταν και τόσο εύκολο να χαθούμε στην αγκαλιά του Μορφέα.

Οι εφιάλτες επισκέφτηκαν στην αρχή τον φίλο μου. Έβλεπε συνεχώς ότι τον παρέσερναν τα ορμητικά νερά του Άραχθου και ξυπνούσε λουσμένος στον ιδρώτα. Με τίποτα δεν μπορούσα να τον καθησυχάσω. Οι εφιάλτες επισκέφτηκαν κι εμένα μετά από λίγες μέρες: προσπαθούσα να τον γλιτώσω από τον εφιάλτη και, την τελευταία στιγμή, όταν ήδη τον είχα πιάσει από πίσω για να τον σώσω, γινόμουν στήλη άλατος.

Δεν αντέξαμε περισσότερο από δύο βδομάδες. Με εντολή του γιατρού τα μπάνια μας –ποια μπάνια;– σταμάτησαν και μας έστειλαν στην πατρίδα με το πρώτο αεροπλάνο. Όσο για την αποζημίωση, μάλλον θα την ξοδέψουμε όλη σε παρακολούθηση από ειδικό ψυχολόγο, μήπως και γλιτώσουμε από τους εφιάλτες…

Συνεχίζεται...

Περίληψη οπισθοφύλλου:

Πού σταματά η ιστορία και πού αρχίζει η μυθοπλασία;

Υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές που τις ορίζουν ή η μια υπεισέρχεται στην άλλη και παύει να έχει σημασία ποια από τις δύο βαραίνει περισσότερο; Πότε οι καταστάσεις γεννούν τον ήρωα της ιστορίας και πότε ο ήρωας απαιτεί τη δημιουργία ενός μύθου που θα περιγράφει τον δικό του «πόλεμο» με τη μοίρα του ή τα αδιέξοδα στα οποία αυτή η μοίρα τον οδήγησε;

Πότε σταματά ο πόλεμος και πότε αρχίζει η ειρήνη; Τι εννοούμε όταν λέμε «πόλεμος»; Είναι μόνο η αντιπαράθεση με τον εχθρό ή και οι μάχες που δίνει ο καθένας μας στην καθημερινή του ζωή; Και η ειρήνη; Όταν σιγούν τα όπλα και έρχεται η συμφιλίωση ή μήπως όταν κατασιγάσουν τα πάθη, τα όποια πάθη στη ζωή μας και έλθει η γαλήνη; Πώς είναι αυτή η γαλήνη; Είναι πράγματι η ψυχική αταραξία, η πραότητα που όλοι μας επιθυμούμε ή η παραδοχή του πεπρωμένου και η αποδοχή πως είναι το ριζικό αναπόφευκτο για τον καθένα μας;

Ερωτήματα αναπάντητα, τουλάχιστον ως προς την καθημερινότητά μας, και μάταιες οι λύσεις που προσπαθούμε να δώσουμε, για να ξεφύγουμε από τα αδιέξοδα.

Τα σύντομα αυτά αφηγήματα, βασισμένα σε βιώματα, ακούσματα και αφηγήσεις, με τη βοήθεια της μυθοπλασίας, περιγράφουν ιστορίες πολέμων παντός είδους και τις συνέπειές τους, χωρίς να επιδιώκουν να δώσουν λύσεις και να πετύχουν «κάθαρση».

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Η Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1941. Ζει στην Καστοριά. Το πρώτο της βιβλίο, Το Κουφάδι, κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2014 από τις εκδόσεις Κοράλλι. Συμμετείχε το καλοκαίρι του 2016 στη συλλογική έκδοση Καλοκαίρι και Καστοριά με δύο διηγήματά της. Το δεύτερο βιβλίο της, Οι Σημαδούρες, κυκλοφόρησε σε αυτοέκδοση το Φθινόπωρο του 2018, το τρίτο βιβλίο, Ο Φαροφύλακας της Λάκκας, τον Ιούνιο του 2020 από τις εκδόσεις Ελκυστής, το τέταρτο από τις ίδιες εκδόσεις, Δύο νουβέλες, τον Ιούλιο του 2021 και το πέμπτο Απ’ το πλευρό του Αδάμ, τον Δεκέμβρη του 2022 επίσης από τις εκδόσεις Ελκυστής. Πολλά διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στην εβδομαδιαία εφημερίδα της Καστοριάς ΟΔΟΣ, όπως και πάρα πολλές μεταφράσεις πεζών και ποιημάτων από τη γερμανική και την αγγλική γλώσσα (Brecht, Rilke, Bachmann, Biermann και άλλοι, Ferlinghetti, Lea Goldberg, Walcott, Angelou και άλλοι). Τον Αύγουστο του 2018, του 2019, του 2020, του 2021 και του 2022 επιμελήθηκε τα ειδικά φύλλα της ΟΔΟΥ, τα αφιερωμένα στη Γερμανική, στην Ιρλανδική, στην Αφροαμερικανική Ποίηση, στον νομπελίστα ποιητή Derek Walcott και στη Σελήνη αντίστοιχα, οι δε μεταφράσεις αυτών των ποιημάτων έγιναν από την ίδια. Μεταφράσεις της ποιητικών έργων από την αγγλική γλώσσα δημοσίευσε και το περιοδικό Οροπέδιο. Διηγήματά της δημοσιεύτηκαν επίσης στο ηλεκτρονικό περιοδικό Χάρτης, στο λογοτεχνικό περιοδικό Αντίθετα Ρεύματα και σε ειδικό τεύχος των εκδόσεων Κοράλλι.

*Τα πνευματικά δικαιώματα τόσο της εικόνας του εξωφύλλου όσο και του άνωθεν αποσπάσματος ΔΕΝ ανήκουν στο blog, αλλά αποκλειστικά στη συγγραφέα και στον εκδοτικό οίκο.

**Το απόσπασμα δημοσιεύεται κατόπιν συνεννόησης και συναίνεσης της συγγραφέως και του εκδοτικού οίκου.