Συνέντευξη με την συγγραφέα Παναγιώτα Φλεβάρη

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΦΛΕΒΑΡΗ

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

   Σημερινή μου καλεσμένη στην στήλη των συνεντεύξεων η συγγραφέας Παναγιώτα Φλεβάρη. Την ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο καί τις απαντήσεις της. Από τις εκδόσεις Μιχάλη ΣΙδέρη κυκλοφορεί το δεύτερο παιδικό της βιβλίο,με τίτλο ''Το κρυστάλλινο αγγελουδι". Της εύχομαι να είναι καλοτάξιδο. Για όσους/ες επιθυμούν να το διαβάσουν,μπορούν να το προμηθευτούν είτε από το επίσημο site του εκδοτικού,είτε από κάποιο βιβλιοπωλείο.

Για να δούμε τι μοιράστηκε μαζί μας...

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη το δεύτερο παιδικό σας βιβλίο, με τίτλο ‘’Το κρυστάλλινο αγγελούδι’’. Να είναι καλοτάξιδο! Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια γι’αυτό;

Π.Φ. Αγαπητή κυρία Γανίτη, κατ’αρχάς, σας ευχαριστώ θερμά για τις ευχές σας για το καινούργιο μου βιβλίο, αλλά και για την ευκαιρία που μου δίνετε να προβάλω το έργο μου, μέσω των πολύ ενδιαφερουσών ερωτήσεών σας! 

Όπως πολύ σωστά προαναφέρατε, λίαν προσφάτως και συγκεκριμένως στις 07/11/2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη το βιβλίο μου νεανικής λογοτεχνίας με τίτλο «Το Κρυστάλλινο Αγγελούδι». Το βιβλίο αυτό έχει κατά βάση χριστουγεννιάτικο χαρακτήρα και απευθύνεται, πρωτίστως, σε παιδιά, ιδίως μεγάλων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου, και εφήβους, αλλά, βεβαίως, και σε νεαρότερα παιδιά, αναλόγως και του αναγνωσιακού υποβάθρου του κάθε αναγνώστη, και –γιατί όχι;- και σε ενήλικες. Έχει έκταση 17.500 περίπου λέξεων και 112 σελίδων.

Ως προς το περιεχόμενό του, είναι, όπως προείπα, χριστουγεννιάτικο. Θα έλεγα, δε, ότι, κατά κύριο λόγο, κατατείνει στο να υπομνήσει στο αναγνωστικό κοινό την πνευματικότητα των Χριστουγέννων και να υπενθυμίσει σε όλους μας ότι η εορτή αυτή είναι κάτι παραπάνω από τα αμιγώς υλιστικά και καταναλωτικά χαρακτηριστικά, τα οποία της έχουμε προσδώσει, ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια. Με το βιβλίο αυτό, δηλαδή, έχω προσπαθήσει να προσεγγίσω και να υπενθυμίσω στους αναγνώστες το πραγματικό νόημα και το αληθινό μήνυμα της γιορτής των Χριστουγέννων. Ευελπιστώ, δε, το βιβλίο μου να αποτελέσει αφορμή ώστε όλοι μας επαναξιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε να εορτάζουμε τα Χριστούγεννα. 

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Πώς πήρατε την απόφαση να γράψετε παιδικά παραμύθια;

Π.Φ. Η αλήθεια είναι πως ασχολούμαι και με τη συγγραφή αναγνωσμάτων που θα μπορούσαν να απευθυνθούν σε ενήλικες και ιδίως με την ποίηση. Ωστόσο, τα δύο ολοκληρωμένα, από εκδοτικής απόψεως, συγγραφικά μου εγχειρήματα αφορούν τη νεανική λογοτεχνία, όπως ορθώς επισημαίνετε.

Γιατί, όμως, επέλεξα να ασχοληθώ πρωτίστως με την παιδική – εφηβική λογοτεχνία; 

Γιατί από τότε που έγινα μητέρα η ίδια, ένιωσα εντονότερα ότι παιδιά μας δεν είναι μόνον τα δικά μας βιολογικά παιδιά, αλλά και τα παιδιά όλου του κόσμου. Γιατί, ως μητέρα, αντιλήφθηκα πιο ξεκάθαρα ότι τα παιδιά μας αποτελούν το μέλλον της ανθρωπότητας και του κόσμου μας ολόκληρου. Γιατί, ως μητέρα, έκρινα επιτακτικότερη την ανάγκη να επενδύσουμε στην ηθική, ανθρωποκεντρική και κοσμοκεντρική παροχή παιδείας προς τα παιδιά μας. Γιατί, ως μητέρα, σκέφτηκα ότι έχουμε χρέος απέναντι σε όλα τα παιδιά να τους μεταλαμπαδεύουμε αρχές και αξίες που θα τα κάνουν καλύτερους ανθρώπους για τους εαυτούς τους, για τους γύρω τους, αλλά και για όσα συναπαρτίζουν τον κόσμο μας (φυσικό περιβάλλον, ζώα, φυτά κλπ). 

Με όλες αυτές τις ιδές κατά νου και δεδομένου ότι το ποιοτικό βιβλίο συνιστά, αναμφισβήτητα, ένα μέσο παροχής παιδείας και διαβίβασης μηνυμάτων, και μάλιστα κατά τρόπο ευχάριστο και εύληπτο, επέλεξα συνειδητά τη νεανική λογοτεχνία και τη συγγραφή παιδικών – εφηβικών βιβλίων, προκειμένου, μέσω αυτής της ενασχόλησής μου, να βάλω κι εγώ το λιθαράκι μου, το ταπεινό και απειροελάχιστο, προς την προπεριγραφείσα κατεύθυνση και να συνεισφέρω στην ηθικοπνευματική διάπλαση των παιδιών μας.

Αυτός είναι ο λόγος που με ώθησε να ασχοληθώ με τη νεανική λογοτεχνία.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι θα θέλατε να μεταδώσετε στα μικρά παιδιά μέσα από την ιστορία του βιβλίου σας; 

Π.Φ. Στο αναγνωστικό κοινό στο οποίο πρωτίστως απευθύνεται το βιβλίο μου, δηλαδή στα παιδιά και τους εφήβους, θα ήθελα, μέσω της ιστορίας του, να μεταδώσω όμορφα συναισθήματα, όπως αγαλλίαση, ευφροσύνη, ζεστασιά, γλυκύτητα, τρυφερότητα, αγάπη! 

Θα ήθελα, επίσης, να τους μεταδώσω αρχές, αξίες, διδάγματα, που μπορούν να συμβάλουν στην ηθική τους βελτίωση και να συντελέσουν στην πνευματική τους ανύψωση και στην απαγκίστρωσή τους από την ύλη! 

Επιπλέον, με ενδιαφέρει να τους μεταδώσω αγάπη για την ελληνική γλώσσα μας, τη γλώσσα των αγγέλων, κατά τον ποιητή μας Νικηφόρο Βρεττάκο, να τους εμφυσήσω τον σεβασμό προς αυτήν και να τους επισημάνω, όχι κουνώντας το δάχτυλο, αλλά μέσα από τη λογοτεχνική απόλαυση, τη σπουδαιότητα, την τεράστια αξία και τον ανεξάντλητο πλούτο της γλώσσας μας, όπως, επίσης, να τους μυήσω στην καλολογία και την αισθητική του λόγου, ώστε και τα ίδια τα παιδιά να υιοθετήσουν και στον δικό τους γραπτό λόγο τη χρήση γλωσσικών στολιδιών και σχημάτων λόγου.

 Με έναν λόγο, θα ήθελα, μέσω του βιβλίου μου, να σταλάξω στις ψυχές και τις καρδιές των παιδιών και των εφήβων που θα το διαβάσουν, ομορφιά! Ομορφιά συναισθηματική, ομορφιά γλωσσική, ομορφιά ηθικοπνευματική! 

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Ποια υπήρξε η πηγή έμπνευσης της ιστορίας του βιβλίου σας ‘’Το κρυστάλλινο αγγελούδι’’;

Π.Φ. Πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της ιστορίας του βιβλίου μου «Το Κρυστάλλινο Αγγελούδι» υπήρξε ένα δώρο. 

Το δώρο αυτό μου το προσέφερε, πριν από κάποια χρόνια, μια πρώην εντολέας μου από τη Νορβηγία, η οποία μου είχε αναθέσει τη νομική της εκπροσώπηση. Κατά τη συνεργασία μας, γνωριστήκαμε καλύτερα και αναπτύξαμε μια όμορφη οικογενειακή φιλία, την οποία διατηρούμε έως και σήμερα.

Η φίλη αυτή, η Άννε Γκρέτε, μου χάρισε κάποια Χριστούγεννα ένα πολύ όμορφο αγγελούδι –για την ακρίβεια, γυάλινο και όχι κρυστάλλινο- που αποτελεί χαρακτηριστικό νορβηγικό, χριστουγεννιάτικο στολίδι (γι’ αυτό, άλλωστε, και όχι τυχαία περιλαμβάνεται στο βιβλίο και αναφορά στη Νορβηγία).

Αυτό το αγγελούδι, λοιπόν, υπήρξε το έναυσμα για την έμπνευση της ιστορίας του βιβλίου μου! 

Φυσικά στο δικό μου κρυστάλλινο αγγελούδι απέδωσα ιδιότητες και χαρακτηριστικά, που το καθιστούν ξεχωριστό και κάτι παραπάνω από ένα απλό χριστουγεννιάτικο στολίδι, και, πάνω σε αυτή την ιδέα, βάσισα την πλοκή του βιβλίου μου. 

ΕΡΩΤΗΣΗ 5: Είχατε κάποιο πλάνο,πάνω στο οποίο βασιστήκατε για να γράψετε την ιστορία του βιβλίου,ή,το αφήσατε να σας οδηγήσει μόνο του και εντέλει να ορίσει εκείνο το φινάλε;

Π.Φ. Από τη μικρή έως τώρα δική μου συγγραφική πείρα, έχω σχηματίσει την άποψη ότι η κινητήριος δύναμη για έναν συγγραφέα –τουλάχιστον αυτό ισχύει για εμένα- είναι η έμπνευση, αυτή η χειμαρρώδης, θα έλεγα, δημιουργική ιδέα που ξεπηδά ξαφνικά από τα μέσα του, αλλά και η θέλησή του να εκφραστεί, μέσω της γραφής, και να μοιραστεί με έναν ευρύτερο αριθμό ανθρώπων τις σκέψεις του και τις ιδέες του. 

Έτσι, όταν η έμπνευση μου χτυπάει την πόρτα, δημιουργώ τον βασικό κορμό μιας ιστορίας, από την αρχή ως το τέλος της. Αυτόν, βεβαίως, τον βασικό κορμό, που αποτελεί κατ’ ουσίαν το αρχικό σχέδιο της ιστορίας την οποία συγγράφω, τον εμπλουτίζω στη συνέχεια με επιμέρους λεπτομέρειες, με περιστατικά, με χαρακτήρες, με εικόνες, ώστε να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η όλη πλοκή, και τον υποβάλλω σε κάποιες αλλαγές και διορθώσεις. Από τη στιγμή, μάλιστα, που θα δημιουργήσω το αρχικό σχέδιο μιας ιστορίας, μέχρι την υποβολή του τελικού κειμένου της προς εκτύπωση, συνεχώς προβαίνω σε μικροδιορθώσεις και παρεμβάσεις. 

Ακριβώς αυτήν την πορεία ακολούθησα και κατά τη συγγραφή του έργου μου «Το Κρυστάλλινο Αγγελούδι» (όπως και κατά τη συγγραφή του πρώτου μου βιβλίου «Η πριγκιπονεραϊδούλα Μελίτη και οι μαγικές της δυνάμεις», αλλά και των λοιπών έργων που έχω συγγράψει και διατηρώ στο συρτάρι μου, ως χειρόγραφα). 

ΕΡΩΤΗΣΗ 6: Είναι τα βιβλία ο καλύτερος τρόπος, ώστε τα παιδιά να λάβουν χρήσιμα μαθήματα για την ζωή τους;

Π.Φ. Οπωσδήποτε τα βιβλία αποτελούν, κατά την άποψή μου, ένα άριστο εργαλείο διαπαιδαγώγησης και μετάδοσης μηνυμάτων, αξιών, αρχών, διδαγμάτων προς τα παιδιά και τους εφήβους. 

Όπως προανέφερα, θεωρώ πως, μέσω της λογοτεχνικής απόλαυσης, μπορούμε, είτε ως γονείς είτε ως συγγραφείς είτε και υπό τις δύο αυτές ιδιότητες, να δώσουμε χρήσιμα μαθήματα στα παιδιά και τους εφήβους, σχετικά με τις ζωές τους, αποφορτισμένα, όμως, από τον δασκαλίστικο και ενδεχομένως κάπως αυστηρό και επιτιμητικό τόνο, που, δυστυχώς, συχνά συνοδεύει τις νουθεσίες μας προς τη νεότερη γενιά και, ευλόγως, αποτελεί κόκκινο πανί, ιδιαίτερα για τους εφήβους.

 Εν κατακλείδι, νομίζω πως τα βιβλία και η ποιοτική νεανική λογοτεχνία αποτελούν ένα από τα καλύτερα μέσα, αν όχι το καλύτερο, για τη μετάδοση μηνυμάτων, συμβουλών, μαθημάτων ζωής προς τα παιδιά μας, κατά τρόπο ήπιο, διακριτικό, μη συγκρουσιακό, ευχάριστο και εύληπτο.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7: Πώς ένα παραμύθι δύναται να αναπτύξει την κριτική ικανότητα και τη σκέψη των παιδιών;

Π.Φ. Μέσω ενός παραμυθιού ή ενός βιβλίου νεανικής λογοτεχνίας, οι ήρωές του παρουσιάζονται να βιώνουν διάφορες καταστάσεις, να αντιμετωπίζουν διλήμματα, να καλούνται να πάρουν αποφάσεις, να επιλέγουν, να ενεργούν, να υφίστανται τα αποτελέσματα των πράξεών τους κλπ. Στην ουσία, δηλαδή, ένα παραμυθιακό ή λογοτεχνικό κείμενο, ενσωματώνει στοιχεία μίμησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της ίδιας της ζωής μας. 

Συνεπώς, όταν ένα παιδί διαβάζει ένα παραμύθι ή ένα βιβλίο νεανικής λογοτεχνίας, «βλέπει» μπροστά του τις συμπεριφορές, τις πράξεις και τις επιλογές των χαρακτήρων της ιστορίας και αυτόματα, ενδεχομένως και ασυνείδητα, στοχάζεται εξ αφορμής αυτών, τις κρίνει, τις αξιολογεί, τις σχολιάζει, επισημαίνει τί θα μπορούσαν οι ήρωες να είχαν κάνει διαφορετικά, σκέφτεται τί θα έπραττε το ίδιο το παιδί αν βρισκόταν στη θέση των ηρώων της ιστορίας, ενεργοποιείται, προβληματίζεται, επεξεργάζεται, συλλογίζεται.

Όλα τα ως άνω, σε συνδυασμό και με το στοιχείο της συζήτησης των προβληματισμών, που απορρέουν από ένα παραμύθι ή ένα βιβλίο νεανικής λογοτεχνίας, με έναν ενήλικα (γονέα, εκπαιδευτικό κλπ), θεωρώ πως συντελούν καταλυτικά στην ανάπτυξη της σκέψης -και δη της δημιουργικής σκέψης- και της κριτικής ικανότητας των νεαρών αναγνωστών. 

ΕΡΩΤΗΣΗ 8: Είναι,τελικά,τα παιδιά οι πιο αυστηροί κριτές και το πιο απαιτητικό κοινό;

Π.Φ. Τα παιδιά έχουν συνήθως το χαρακτηριστικό να χάνουν γρήγορα το ενδιαφέρον τους, πόσο μάλλον όταν κάτι το βρίσκουν έστω και λίγο βαρετό, όπως, επίσης, και να διασπώνται πολύ εύκολα, να τείνουν να αφήνουν μια ενασχόλησή τους ανολοκλήρωτη, να μεταβάλλουν τον ενθουσιασμό τους, να αναζητούν διαρκώς την πρωτοτυπία. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στις μέρες μας τα παιδιά και οι έφηβοι συνηθίζουν, δυστυχώς, να δίνουν απόλυτη, θα έλεγα, προτεραιότητα στα ηλεκτρονικά μέσα (υπολογιστές, βιντεοπαιχνίδια, διαδίκτυο, ηλεκτρονικές εφαρμογές κλπ) καθιστούν, ενδεχομένως, το νεαρό αναγνωστικό κοινό κάπως δυσικανοποίητο και απαιτητικό.

Ωστόσο, προσωπικά δεν έχω βιώσει αυτή την απαιτητικότητα και τη δυσκολία εκ μέρους των παιδιών και των εφήβων.

Σε όλες μου της αλληλεπιδράσεις με το νεαρό αναγνωστικό κοινό, στο πλαίσιο της ενασχολήσεώς μου με τη συγγραφή νεανικής λογοτεχνίας, έχω την τύχη να έχω αισθανθεί πάρα πολύ μεγάλη αποδοχή, πάρα πολύ έντονο ενθουσιασμό, ξεχωριστό ενδιαφέρον και πολλή, πολλή αγάπη! Και ειλικρινά είμαι ευγνώμων για αυτά τα όμορφα συναισθήματα που έχω νιώσει, χάρις στα παιδιά!

Για παράδειγμα, μου έχει τύχει σε αρκετές βιβλιοπαρουσιάσεις, σχεδόν όλες, να παρατείνεται ο προγραμματισμένος χρόνος διάρκειας της εκδήλωσης, επειδή το ζητούν τα παιδιά. Ή να μου στέλνουν ηλεκτρονικά μηνύματα άγνωστοι σε εμένα γονείς, εκ μέρους των παιδιών τους, και να μου αναφέρουν ότι τα παιδιά τους σχολίασαν πόσο τους άρεσε το βιβλίο μου ή ακόμη και ότι είναι το καλύτερο βιβλίο που έχουν διαβάσει. Ή να συναντώ στους δρόμους της Καλαμάτας, όπου κατοικώ, παιδάκια γνωστά κα να μου εκφράζουν τον ενθουσιασμό τους για τα βιβλία μου κι εγώ να βλέπω τα ματάκια τους να λαμπυρίζουν με χαρά! 

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηθική ανταμοιβή από όλο αυτό! Θεωρώ πως είναι αληθινή ευλογία να κάνει κάποιος κάτι για τα παιδιά και να δέχεται πίσω την αγάπη τους υπερπολλαπλάσια! Δοξάζω τον Θεό που έχω νιώσει αυτό το συναίσθημα! 

Δράττομαι, όμως, της ευκαιρίας να επισημάνω ότι, παρόλο που δεν έχω νιώσει αυστηρότητα και απαιτητικότητα εκ μέρους του νεαρού αναγνωστικού κοινού, η ίδια αντιμετωπίζω, κατά τη συγγραφή νεανικής λογοτεχνίας, τα παιδιά και τους εφήβους ως τους πιο αυστηρούς κριτές και απαιτητικούς αναγνώστες και, πιο σωστά, έχω αγωνία να σταθώ αντάξια των αναγνωστικών τους προσδοκιών!

Τι σημαίνει αυτό; 

Σημαίνει ότι δεν επιλέγω να συγγράφω νεανική λογοτεχνία επειδή τη θεωρώ «ευκολότερο» είδος!  Δεν διακατέχομαι από τη μωροφιλοξία να αυτοαποκαλούμαι «συγγραφέας»! Είμαι πάντα δικηγόρος, ενασχολουμένη με τη συγγραφή. Διαφωνώ καθέτως με τη συγγραφή μιας απλοϊκής ιστοριούλας, απλώς και μόνο για να ικανοποιήσει κάποιος της ματαιοδοξία του να θεωρείται συγγραφέας. Αρνούμαι συνειδητά να συγγράψω για τα παιδιά κάτι που θεωρώ ανούσιο και «φτωχό», μόνο και μόνο για να «ξεμπερδεύω» και να «βγάλω» ένα ακόμη βιβλίο, θέλοντας να «μοστράρω» το «πλούσιο» συγγραφικό μου έργο.

Ωστόσο, δεν κρίνω κανέναν, ούτε, σε καμία περίπτωση, θεωρώ τον εαυτό μου «σπουδαία λογοτέχνιδα»! Ο καθένας κάνει τις δικές του επιλογές! Και η δική μου επιλογή είναι, κατά την ενασχόλησή μου με τη νεανική λογοτεχνία, να δίνω όλο μου το είναι, να προσπαθώ σκληρά για ένα άρτιο αποτέλεσμα, μπολιασμένο με αγάπη και σεβασμό προς τα παιδιά και τους εφήβους!

Γιατί τα παιδιά είναι πανέξυπνα! Το μυαλό τους –θα πω αυτή την κοινοτοπία, που, όμως, είναι ολότελα αληθινή- λειτουργεί ως σφουγγάρι! Ό,τι τους δίνει κανείς, το αξιοποιούν στο έπακρο! 

Έτσι, επιλέγω να απευθύνομαι σε έναν ανήλικο αναγνώστη με τον ίδιο σεβασμό, με την ίδια ποιότητα, με την ίδια αρτιότητα, με την ίδια πληρότητα, με την ίδια εκτίμηση, με την ίδια αγάπη (ίσως και περισσότερη) όπως, ακριβώς, θα απευθυνόμουν και σε έναν ενήλικο αναγνώστη!  

Και θα κλείσω την παρούσα απάντησή μου με το προσωπικό μου σύνθημα: Ας κάνουμε μια ποιοτική επένδυση στη νεανική λογοτεχνία! 

ΕΡΩΤΗΣΗ 9: Τέλος,θα μοιραστείτε μαζί μας μία ευχή για τα φετινά Χριστούγεννα;

Π.Φ. Βεβαιότατα! Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω ως μια μικρή ανταπόδοση στην ευγένειά σας, αγαπητή Κυριακή, να με καλέσετε να εκφράσω τις απόψεις μου, σχετικά με τη νεανική λογοτεχνία, και να προβάλω το καινούργιο παιδικό - εφηβικό βιβλίο μου «Το Κρυστάλλινο Αγγελούδι», μέσω των απαντήσεών μου στις πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σας! 

Θα ήθελα, λοιπόν, να ευχηθώ, από τα τρίσβαθα της καρδιάς μου, σε εσάς, τους φίλους του ιστοχώρου σας και σε όλον τον κόσμο καλά κι ευλογημένα Χριστούγεννα! Είθε το κρυστάλλινο φως της ΑΓΑΠΗΣ να καταυγάζει πάντοτε τις ψυχές και τις καρδιές μας! 

Σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας και τις απαντήσεις σας.

Με εκτίμηση,Κυριακή Γανίτη από το blog Dominica Amat.

Διαβάστε την κριτική μου για το βιβλίο εδώ:

- https://www.dominicamat.gr/2022/11/blog-post_83.html

- https://vivliovamon.blogspot.com/2022/11/blog-post_34.html