Ο καιρός των τρελών - Αφιέρωμα σε αστυνομικά μυθιστορήματα εγχώριων δημιουργών (Μέρος 10ο)

Γράφει η Κυριακή Γανίτη(Dominica Amat)

Αφιέρωμα σε αστυνομικά μυθιστορήματα εγχώριων δημιουργών 

(Μέρος 10ο)

~ Ο καιρός των τρελών ~

Όσες προσπάθειες κι αν κάνουμε για να διαχωρίσουμε το αστυνομικό μυθιστόρημα από το κοινωνικό στοιχείο θα πέσουν πάνω σε τοίχο, καθώς το έγκλημα και η τιμωρία πηγάζει, τρέφεται και συντηρείται από την κοινωνία και τους ανθρώπους αυτής σαν άλλο αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Ο συγγραφέας Σπύρος Λίτσας μέσα από το νέο του μυθιστόρημα, με τίτλο ''Ο καιρός των τρελών'' (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγγελάκη) έρχεται να αναδείξει αυτήν την πτυχή των αστυνομικών μυθιστορημάτων, πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα κι εντάσσοντας την πλοκή μέσα σε ένα ιστορικό πλαίσιο με τις όποιες πολιτικές αναφορές που συνδέονται άρρηκτα με εκείνο και διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό των ρου των εξελίξεων... 

Όμως, τί μπορεί να σηματοδοτούσε αυτός ''Ο καιρός των τρελών''; Πώς θα οφείλαμε να τον προσεγγίσουμε; Ή μήπως ο συγγραφέας μας προ(σ)καλούσε να ψάξουμε την αλήθεια μέσα σε όλη αυτήν τρέλα; Οι απαντήσεις, προφανώς, και δε θα μου έρχονταν ουρανοκατέβατες που λένε, αλλά θα μου δινόντουσαν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του βιβλίου. Οπότε, δεν έχασα άλλο χρόνο και παίρνοντας μια βαθειά ανάσα ''βούτηξα'' στις σελίδες του...

''Καστοριά 1947. Ο χρόνος μετρά αντίστροφα. Μέσα στην ομίχλη του Εμφυλίου μικρά παιδιά δολοφονούνται. Δύο διαφορετικοί κόσμοι συνεργάζονται. Ένας αστυνομικός από το Εγκληματολογικό της Αθήνας και ένας δόκιμος αξιωματικός του Δημοκρατικού Στρατού φθάνουν στην Καστοριά προσποιούμενοι τους εμπόρους, με αποστολή να σταματήσουν το κακό. Κάτω από τον μολυβένιο ουρανό της πόλης,  οι δύο άντρες προσπαθούν να συνθέσουν τα κομμάτια ενός παζλ γεμάτου μυστικά, παλιές αλήθειες και αμέτρητους κινδύνους. Η πόλη όμως ψελλίζει τους δικούς της ασύνδετους ψίθυρους, το επόμενο θύμα έχει ήδη βρεθεί και οι σκιές χορεύουν ξέφρενα στον σκοτεινό Καιρό των Τρελών..." (Από το οπισθόφυλλο)

Δεν είναι ούτε η πρώτη, αλλά ούτε και η τελευταία φορά που διαβάζω ένα βιβλίο του οποίου η υπόθεση εκτυλίσσεται σε χρόνο παρελθοντικό που συνδέεται με μία σειρά από ιστορικά γεγονότα και τον τρόπο που εκείνα ορίσαν τις ζωές των εμπλεκόμενων κι όχι μόνο σε αυτό σε ένα γενικότερο κοινωνικό σύνολο. Ναι, επέλεξα το παρόν βιβλίο, διότι με τράβηξε τόσο ο ιδιαίτερος τίτλος του, καθώς και η άνωθεν περιγραφή του. Ένιωσα ότι είχε να μου πει πολλά παραπάνω και να μου δώσει την ευκαιρία ''ανοίγοντας'' αυτό το παράθυρο στο παρελθόν να μπορέσω να κατανοήσω το παρόν, γιατί όχι και το μέλλον. Κι αυτό το λέω, αφού πρώτα έχω διαπιστώσει ότι πολλά κακώς κείμενα του τότε δηλώνουν με στόμφο την παρουσία τους και στο σήμερα.

Ο συγγραφέας -κρατώντας όσο μία πιο αντικειμενική στάση γίνεται- αποτυπώνει πάνω στις σελίδες του βιβλίου μία υπόθεση βγαλμένη από τα σπάργανα της σύγχρονης ιστορίας της χώρας μας που κάλλιστα θα μπορούσε να έχει βασιστεί σε αληθινά γεγονότα. Ας μην ξεχνάμε ότι είμαστε ένας λαός απείθαρχος και δύσκολα μπορεί κάποιος να μας βάλει χαλινάρι, με το οξύμωρο ότι μπροστά σε μία ξένη απειλή γινόμαστε μία γροθιά και με την ίδια ευκολία μπορεί να στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου, με αποτέλεσμα ο χείριστος εχθρός του έθνους μας να είμαστε εμείς οι ίδιοι/ες.

Όλα τα πρόσωπα της πλοκής τα διακρίνει μία αληθοφάνεια. Κι αυτό το λέω έχοντας κατά νου όλα τα στοιχεία γύρω από το κοινωνικό, ιστορικό, πολιτικό, ακόμη και ηθικό γίγνεσθαι της τότε εποχής. Ναι, δύναμαι να κατανοήσω τη στάση των ανθρώπων της επαρχίας (μεταξύ μας πολλά παραμένουν ίδια με τότε!), τον τρόπο αντίληψής τους και το πώς αυτός οριζόταν από τα τότε δεδομένα, εμπειρίες ζωής, προκαταλήψεις, όπως και τους όποιους άγραφους κανόνες έως και την όποια τάση εσωστρέφειας και τα αυτιά, τα μάτια και τα στόματα που έχουν δει, ακούσει και γνωρίζουν πολλά, μα επιλέγουν να μείνουν ερμητικά κλειστά λόγω φόβου; Κοινωνικών κατεστημένων; Ή λοιπών βαθύτερων αιτιών; Δεν ξέρω. Δεν έχω βρεθεί σε ανάλογη -δυσμενή- θέση για να δύναμαι να δώσω μία ορθή απάντηση...

Μην κάνετε το λάθος να βιαστείτε να χαρακτηρίσετε την πλοκή ως απλοϊκή. Είναι πιο σύνθετη από όσο αρχικά μπορεί να φαντάζει. Ισορροπεί με ακρίβεια όμοια με εκείνη του πιο δεινού ακροβάτη πάνω σε ένα λεπτό και τεντωμένο σχοινί από το οποίο κρέμονται διάφορα ''βαρίδια'' με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για τα πρόσωπα της υπόθεσης κι όχι μόνο. Ο συγγραφέας, λοιπόν, θέτει εύστοχα τους προβληματισμούς του, δίχως να προβαίνει σε ακρότητες, ή, έντονες ανατροπές. Διατηρεί σταθερή την αγωνία και το μυστήριο και η αποκάλυψη για το/τα πρόσωπο/α του/των ενόχου/ενόχων, όπως και το κίνητρο πίσω από τα εγκλήματα βγάζουν μία απόλυτη λογική. Άν και ο επίλογος -για μένα ως αναγνώστρια- δεν ήταν το πιο αγαπημένο μου κομμάτι, παρ'όλ'αυτά, κρατώ πολλά απ'αυτά που διάβασα και έμεινα αρκετά ικανοποιημένη από την ανάγνωση του βιβλίου.

Αναζητήστε το! Καλή ανάγνωση.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αγγελάκη.

Υ.Γ. Μείνετε συντονισμένοι/ες για το 11ο μέρος του αφιερώματος.